Betazalak
Présentation
« Sans paupières, il n’y a pas de regard. Il serait mortel de devoir regarder le monde de manière continue. Betazalak (les paupières), en plus de permettre une pause, nettoient le regard et changent sa nature. De même, parfois attaché à ses racines et parfois demandant dignité au ciel, Xabi San Sebastian a une intention différente à chaque clignement. »
Le nouvel album de Xabi comprend dix chansons, dans la lignée des auteurs-compositeurs-interprètes folk. On peut entendre les échos des auteurs-compositeurs irlandais et écossais, ainsi que ceux des États-Unis, le tout du point de vue de l’écriture basque. Non seulement dans les mélodies, les paroles de Beñat Gaztelumendi, Iñigo Astiz, Harkaitz Cano et Xabi nous offrent une vision poétique et politique de leur environnement et de leur intimité. Voix et textes au centre. Musiciens uniques autour :
Karlos Arancegui : Batterie
Nando Neira : Contrebasse et basse électrique
Quico Pugès : Violoncelle
Arkaitz Miner : Violon
Satxa Soriazu : Claviers
Pello Gorrotxategi : Accordeon
Nahia Valle : feat. voix sur « Konpai »
Xabi San Sebastian : Voix, guitares, ukelele
Studio d’enregistrement : Lezoti estudioa
Prises de son et éditions : Matthieu Haramboure
Mixage et mastering : Mikel F. Krutzaga
Selon Harkaitz Cano :
« Kantuak daude eta destilatutako kantuak daude. Presaren eta istantearen emaitza direnak eta tantaketa luzearen emaitza. Bigarren taldean kokatuko nituzke disko honetakoak, tentuz eta tantoz tanto egindako lanaren fruitua baita Betazalak. Ez dago bolbora asmatu beharrik: bolbora zein bolbora-asmatzailea, bietarik bada lehendik ere sobera. Munduko triskantzak, kezka sozialak, zauriak ixteko ezgaitasuna eta ihesi doazen egunen markak kantuetan sartu eta etsipenaren ertzetan printza argitsuak topatzen saiatzen den artistari, nire miresmena.
Egun batu daitezkeen kiderik sendoenak bildu ditu San Sebastianek grabazioan: Pugès, Miner, Soriazu, Neira eta Aranzegik trebeki ehundu dute herriko plazatik errepideetako argietara doan bidea, harlauza horien gainean kantariak bere aztikeriak irrista ditzan. Aztikeria zaharrak eta berriak, dena esan behar bada, Lete eta Laboarengandik ikasitakoez harago—ez baitira gutxi—, tradizioarekiko leial eta estridentziarik gabe baitator oraingoan ere. Koska bat estutuz, hori bai, hari-konponketa finen ñabardurak lagun, ardatz akustikoari uko egin gabe eta americana kutsuko gitarrei ere leku eginez, inoiz baino ausartago eta jostalariago, omenalditik salaketara doan bidea bere ahots beti sinesgarri eta biribilarekin hauspotuz, tarteka hanka puntetan eta liriko, tarteka garratz; noiz plazagizon koblakari, noiz samur eta barnerakoi. Entzun kantuaren amaieran egiten dituen belusezko uluei Coldplayko Chris Martinen kutsua hartu diegu, pentsa.
Kantu postpandemikotzat jo daitekeen batekin zabaltzen da diskoa eta itxaropenari deituz amaitzen. Lerro etenak, autoan edonork entzun nahiko lukeen doinu aparta da. Umore gaiztoa eta esan-indar handiko kantaera ironikoa darabiltza San Sebastianek Gure zerriak abestian. Konpai hirutrukutarrak berriz —Nahia Valleren ahotsaz eta Pello Gorrotxategiren eskusoinuaz lagundurik—, dena eman ondoren zerbait geratzen ote den galdetzen digu… Ezagun du kantariak ere dena eman duela: kantu bakoitza puntada bat, orain desjositako gizarte bati, gero norbere mundu intimoari berari.
Betazalik gabe ez da begiradarik. Hilgarria litzateke finko begiratu beharra munduari beti. Betazalak, atseden emateaz gain, garbitu egiten du begirada eta soaren izaera aldatu. Halaxe, tarteka erroetara loturik eta zeruari duintasun eske hurrena, kliska bakoitzean asmo ezberdin bat du ituan Xabi San Sebastianek ere.
Diotenez, bizi izandakoa itzali-piztu batean ikusten dugu heriotzaren unean. Batek daki. Bien bitartean, zein ederrak, abesti bakoitzarekin betazal itxi-ireki bana egitea ahalmentzen duten lege zaharreko disko berriok. »
Harkaitz Cano (Novembre 2023)